Kasteel Voorst:
Op de plek waar nu het Stinspark is, stond vroeger een machtig kasteel van de Heren van Voorst. In 1362 is kasteel Voorst door de legers van Jan van Arkel en de omliggende steden met de grond gelijk gemaakt. Er bleef weinig over om een goed beeld te krijgen van het kasteel dat in het huidige Stinspark heeft gestaan. Wat we wel weten, is dat het kasteel meerdere keren is herbouwd.
Het eerste kasteel dat er heeft gestaan, is een zogeheten mottekasteel. Dit is een torenvormige burchttype, vaak van hout, dat stond op een motte, een aangelegde aarden heuvel. In 1224 is het oude kasteel met de grond gelijk gemaakt, bouwde de familie van Voorst niet lang daarna een nieuw stamslot in baksteen of tufsteen.
Door de jaren heen weten de heren van Voorst het kasteel uit te bouwen tot één van de grootste kastelen in die tijd. Het is het enige kasteel in deze omgeving dat ook daadwerkelijk zich een kasteel mag noemen. De andere zogenaamde kastelen, zijn versterkte huizen. Volgens de overleveringen waren de muren twintig meter hoog en enkele meters dik.
De heren van Voorst waren zeer eerzuchtig en weten zich met allerlei tactieken een eigen, onafhankelijk machtsgebied op te bouwen en hun rijkdommen te vermeerderen. Dat zij een hoge status hadden, blijkt ook uit het feit dat zij een eigen munt hadden geslagen. Dit was een voorrecht dat alleen enkele steden en kasteelheren hadden.
Doordat het kasteel Voorst volledig is verwoest, is niet bekend hoe het kasteel eruit heeft gezien. Door de jaren heen hebben mensen geprobeerd zich voor te stellen hoe het kasteel eruit zal hebben gezien. Het was een plek die zeer tot de verbeelding sprak. De afbeelding die vaak wordt gebruikt om het kasteel uit te beelden, is de lithografie naar een tekening van W.J. Hofdijk, die omstreeks 1840 is gemaakt. De litho staat hieronder afgebeeld. Dit betreft niet meer dan een romantische impressie van het kasteel, want deze tekening is meer dan 500 jaar na de val van het kasteel gemaakt. Dat het kasteel er niet zo uit kan hebben gezien, is ook bevestigd door de latere opgravingen.
De kleurenlitho naar een tekening van W.J. Hofdijk.
De strijd om Voorst:
Wanneer Zwolle een gracht wil graven naar de IJssel over het grondgebied van ridder Zweeder van Voorst, ontstaat er weer één van de vele conflicten tussen Zweeder en de stad Zwolle. Het gevolg van dit conflict is dat Zweeder voor de zoveelste keer een strafexpeditie uitvoert en daarbij een deel ven Zwolle in de brand steekt. Dit lijkt het begin van het einde te zijn van de roofridder op kasteel Voorst.
Inmiddels had de bisschop Jan van Arkel een verbond gesloten met Deventer, Kampen en Zwolle om gezamenlijk de voornaamste adellijke heren in het Oversticht, waartoe ook Reinoud van Coevorden was gaan behoren, een toontje lager te laten zingen.
Met steun van de IJsselsteden begint Jan van Arkel op 29 juli 1362 aan een langdurig beleg van kasteel Voorst, dat gold als een van de sterkste burchten in het land. De legers van Jan van Arkel en de IJsselsteden hadden zich goed voorbereid. Uit Deventer hadden ze 12.750 pijlen laten komen en, modern voor die tijd, buskruit en donrebusse (eenvoudige vuurwapens). Zwolle zorgde voor stormrammen op zware drijvende vlotten en zogenaamde blijden (een middeleeuws werpinstrument).
Maar ook de bewoners van het kasteel lieten zich niet onbetuigd. Vanaf de hoge muren schoten ze met pijl en boog op de belegeraars en gooiden ze kokende olie en stenen naar beneden. En wanneer het niet lukt een bres te slaan in de dikke muren van het kasteel grijpt Jan van Arkel naar een ongewoon wapen. Hij liet kadavers en andere vuiligheid in de grachten en over de muren werpen, wat een ondraaglijke stank en vergiftiging van het drinkwater tot gevolg had.
De schoolplaat over de belegering van kasteel Voorst.
Het beleg duurde van 29 juli tot 9 november, toen gaven de verdedigers zich over. De soldaten die vanuit het kasteel vochten hadden een veilige aftocht bedongen en het roemruchte kasteel werd wederom met de grond gelijk gemaakt. Hierna is het kasteel nooit meer opgebouwd. De stenen (tufsteen) en kloostermoppen werden door Jan van Arkel aan de Zwollenaren geschonken en gebruikt voor de bouw van de toren van de Sint Michaelskerk. Vele jaren later werd de weg tussen Zwolle en Kampen er mee verhard.
Tijdens het beleg van kasteel Voorst was Zweder van Voorst waarschijnlijk niet op zijn kasteel. Hij werd tot ballingschap veroordeeld en stierf op 21 januari 1363, volgens de overleveringen aan hartzeer. Met zijn dood kwam een einde aan een roemruchte periode. Zijn zonen, Roderik en Wolter, sloten na het overlijden van Zweder een vredes- en verzoeningsverdrag met Jan van Arkel en zijn helpers. Zwolle groeide en bloeide daarna als nooit tevoren.
Deur naar een verborgen geschiedenis:
Na de verovering van het slot in 1362 werd door bisschop Jan van Arkel de zware ijzeren slotdeur van kasteel Voorst geschonken aan de poorters van Kampen. Zij werd bestemd als afsluiting van het torentje van het Raadhuis. Het werd de brandvrije derde deur ter beveiliging van de zogeheten secrete of geheime bergplaats tegen diefstal. Bij de stadsbrand in februari 1543 werd het oude raadhuis geheel verwoest, uitgezonderd de zware toren, die mede dankzij de ijzeren deur gespaard bleef.
En ook dat is geschiedenis, roofbuit zou je kunnen zeggen, maar geweldig dat we deze deur nog kunnen bezichtigen in het stedelijk museum van Kampen.
Archeologische vondsten:
Wanneer je rondloopt in het park kun je slechts vermoeden wat zich onder de oppervlakte bevindt. Dat de aarde geheimen verbergt, werd bevestigd in 1982 toen er door de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek een archeologisch onderzoek is uitgevoerd. Hierbij werden een aantal proefsleuven gegraven door het gebied. Er zijn bij deze opgravingen verschillende voorwerpen gevonden, zoals zwaarden, tinnen voorwerpen, aardewerk en gespen. Helaas was er onvoldoende kapitaal beschikbaar om het gehele gebied af te graven om de historie van Voorst zo optimaal mogelijk in beeld te brengen.
De geschiedenis in beeld:
Voor een interessante uitleg over de geschiedenis van het kasteel Voorst wordt verwezen naar een filmpje (op Facebook) van Zwolle Anno Toen, van RTV Focus.
Bronvermelding
De informatie en afbeeldingen op deze pagina zijn gebaseerd op of afkomstig uit de volgende boeken:
- Prof. dr. J.G.N. Renaud e.a., Het kasteel Voorst, macht en val van een Overijsselse burcht (Zwolle 1983).
- Jan ten Hove, Geschiedenis van Zwolle (Zwolle 2005)
- zie ook https://www.vanvoorsttotvoorst.nl/stins.htm
